"मुख्यमंत्रीपदासाठी 2-1-2 फॉर्म्युला? कोण किती वर्षे सांभाळणार नेतृत्व?"

महाराष्ट्राच्या राजकारणात सध्या मुख्यमंत्रीपदाबाबतचा "2-1-2" फॉर्म्युला चर्चेत आला आहे. या फॉर्म्युल्यानुसार, मुख्यमंत्रीपदाचे कार्यकाळ तीन गटांमध्ये विभागले जाईल, ज्यामध्ये प्रत्येक गटाला ठरावीक कालावधीसाठी मुख्यमंत्रीपदाची संधी मिळेल. हा फॉर्म्युला नेमका कोणत्या स्वरूपात अंमलात येणार आणि कोणत्या पक्षाला किती वर्षे मुख्यमंत्रीपद सांभाळण्याची संधी मिळणार, याबाबत सस्पेन्स निर्माण झाला आहे.

काय आहे 2-1-2 फॉर्म्युला?

राजकीय वर्तुळात गाजत असलेल्या या फॉर्म्युल्यानुसार, महाराष्ट्राच्या सध्याच्या सत्तास्थापनेत तीन प्रमुख गटांचा समावेश आहे—भाजप, शिंदे गट, आणि अजित पवार गट.
2-1-2 म्हणजे, मुख्यमंत्रीपदाचा कार्यकाळ सात वर्षांचा मानून, सुरुवातीचे दोन वर्ष भाजप, नंतर एक वर्ष शिंदे गट, आणि शेवटची दोन वर्षे अजित पवार गटाला दिली जाऊ शकतात. या योजनेमुळे सर्व गटांना सत्ता वाटपाच्या संदर्भात समान संधी मिळेल, असा दावा केला जात आहे.

सध्याचा परिदृश्य

सत्तास्थापनेपासूनच मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांची सत्ता टिकून राहण्याबाबत तर्क-वितर्क लावले जात आहेत. सुरुवातीला भाजपने शिंदे गटाला मुख्यमंत्रीपद दिले होते, मात्र आता भाजपचे नेतृत्व आणि हायकमांड यांनी नेतृत्व बदलाचा विचार सुरू केल्याची चर्चा आहे.

याआधी देवेंद्र फडणवीस यांना मुख्यमंत्रीपदाची जबाबदारी देण्यात येईल, असा अंदाज वर्तवला जात होता. परंतु, हा फॉर्म्युला अंतिम स्वरूपात मंजूर झाल्यास प्रत्येक गटाला नेतृत्व करण्याची संधी मिळेल, ज्यामुळे तिढा सुटण्याची शक्यता आहे.

कोण किती वर्षे मुख्यमंत्री?

1. भाजप (2 वर्षे): सुरुवातीच्या दोन वर्षांसाठी देवेंद्र फडणवीस किंवा भाजपचा अन्य वरिष्ठ नेता मुख्यमंत्री होण्याची शक्यता आहे. यामुळे भाजपला सत्तेवर अधिक मजबूत पकड ठेवता येईल.

2. शिंदे गट (1 वर्ष): शिंदे गटाला एक वर्षासाठी मुख्यमंत्रीपद मिळेल, जे त्यांच्या अस्तित्वासाठी महत्त्वाचे ठरेल. परंतु, हा कार्यकाळ पुरेसा ठरणार का, याबाबत शंका व्यक्त होत आहे.

3. अजित पवार गट (2 वर्षे): शेवटची दोन वर्षे अजित पवार गटाकडे सत्ता असेल. अजित पवार गटाचा हा कालावधी त्यांच्या राजकीय भविष्यासाठी निर्णायक ठरेल, असे मानले जाते.

फॉर्म्युलाचा उद्देश

हा फॉर्म्युला मुख्यतः तीन गटांमधील संतुलन राखण्यासाठी रचला गेला आहे. सर्व गटांना सत्तेत वाटा मिळाल्यास संभाव्य नाराजी किंवा बंडखोरी टाळता येईल, असा भाजप हायकमांडचा कयास आहे.

संभाव्य अडचणी

1. शिंदे गटासाठी फक्त एक वर्षाचा कार्यकाळ पुरेसा मानला जाणार नाही.
2. अजित पवार गट आणि भाजप यांच्यातील सत्तावाटपात मतभेद होऊ शकतात.
3. जनतेतून या प्रकारच्या सत्तावाटपाविषयी नकारात्मक प्रतिक्रिया येण्याची शक्यता आहे.

निष्कर्ष

"2-1-2" फॉर्म्युला लागू झाल्यास महाराष्ट्राच्या राजकीय इतिहासात हा एक वेगळा प्रयोग ठरेल. मात्र, यामुळे गटांमधील तणाव कमी होईल का, की अधिक वाद निर्माण होतील, हे येत्या काही महिन्यांत स्पष्ट होईल. सध्या सर्वच पक्ष आणि गट आपली भूमिका ठाम करण्याच्या प्रयत्नात आहेत.

मुख्यमंत्रिपदावरुन भाजप आणि शिंदेंच्या शिवसेनेत जोरदार रस्सीखेच सुरु आहे. देवेंद्र फडणवीसच मुख्यमंत्री होणार हे भाजपचे नेते उघडपणे ऑन कॅमेरा सांगत आहेत. तर शिंदेंना पुन्हा संधी द्या म्हणत शिंदेंच्या नेत्यांनीही मुख्यमंत्रिपदावरुन दावा सोडलेला नाही.

TV9ला खात्रीलायक सूत्रांकडून मिळालेल्या माहितीनुसार देवेंद्र फडणवीसांचं नाव दिल्लीच्या हायकमांडकडून निश्चित झालंय आणि अधिकृत घोषणा भाजपच्या नवनिर्वाचित आमदारांच्या बैठकीत नेता निवडून होईल. पण असं असलं तरी, शिंदेंच्या शिवसेनेकडून एकनाथ शिंदेंचं नावही वारंवार पुढं आणलं जातंय. त्यातच अजित पवारांचीही एंट्री झालीय. सूत्रांकडून मिळालेल्या माहितीनुसार, मुख्यमंत्रीपदासाठी 2-1-2 असा फॉर्म्युला पुढं आणला गेल्याची माहिती आहे. 2-1-2 म्हणजे काय, तर सुरुवातीचे 2 वर्षे भाजप अर्थात फडणवीस मुख्यमंत्री व्हावेत. नंतर एक वर्षासाठी मुख्यमंत्रीपद अजित पवारांनी मागितल्याचं कळतंय. कारण आपल्याला संधी कधी मिळेल असं अजित पवारांचं म्हणणं असल्याचं समजतंय आणि 3 वर्षे संपल्यानंतर शेवटचे 2 वर्षे एकनाथ शिंदेंना मुख्यमंत्रीपद द्यावं, असा फॉर्म्युला चर्चेला आहे. पण 132 आमदारांचं तगडं संख्याबळ भाजपकडे असताना हायकमांड पुन्हा मुख्यमंत्रीपद मित्रपक्षांना देणार का? हाही प्रश्न आहे.

देवेंद्र फडणवीसांच्या नेतृत्वात भाजपनं ऐतिहासिक कामगिरी करत 132 आमदार जिंकून आणले. त्यातच आता रत्नाकर गुट्टे, विनय कोरे, अशोकराव माने, रवी राणा आणि शिवाजी पाटील या 5 अपक्ष आमदारांनी भाजपला पाठींबा दिला. त्यामुळं भाजपचं अपक्षांसह संख्याबळ 137 वर आलंय. तर शिंदेंच्या शिवसेनेचे खासदार नरेश म्हस्केंनी बिहार पॅटर्नची भाजपला आठवण करुन दिली. कमी संख्याबळ असतानाही बिहारमध्ये भाजपनं नितीश कुमारांना मुख्यमंत्रीपद दिलं, त्यामुळं बिहार पॅटर्ननुसार शिंदेंनाच मुख्यमंत्रिपद द्या असा सायकॉलॉजिकल दबाव शिंदेंच्या शिवसेनेकडून टाकण्यात आला. मात्र बिहार पॅटर्न एकदाच होतो म्हणत भाजपकडूनही तात्काळ राम शिंदेंनीही उत्तर दिलं.

भाजप आणि शिवसेना दोघांचा मुख्यमंत्रीपदावर दावा

मुख्यमंत्रीपदासाठी भाजप आणि शिंदेंच्या शिवसेनेकडून जोरदार दावे-प्रतिदावे सुरु आहेत. सागर बंगल्यावर भाजपचे नेते आणि आमदारांकडून फडणवीसांना शुभेच्छा देण्यासाठी गर्दी सुरु आहे. भेटून आल्यावर फडणवीसच मुख्यमंत्री व्हावेत, अशी प्रतिक्रिया भाजपचे आमदार आणि नेते देत आहेत. शिंदेंच्या शिवसेनेचे नेते दादा भूसे, शंभूराज देसाई, उदय सामंत, नीलम गोऱ्हेंनीही सागर बंगल्यावर फडणवीसांची भेट घेतली. खरं तर प्रचाराच्या पहिल्याच दिवशी, शिराळातून अमित शाहांनी देवेंद्र भाई को विजयी बनाना है, म्हणत फडणवीसांच्या मुख्यमंत्रीपदाचे संकेत दिले होते.

भाजपच्या विजयाचे शिल्पकार देवेंद्र फडणवीसच आहेत. महाराष्ट्रात तब्बल 132 आमदारांपर्यंतच फडणवीसांनी भाजपला आणलं. 2019मध्ये युतीला बहुमत मिळालं असतानाही 105 आमदार येवूनही उद्धव ठाकरे काँग्रेस राष्ट्रवादीसोबत गेले आणि फडणवीसांचं मुख्यमंत्रिपद हुकलं. अडीच वर्षांआधीही शिंदेंच्या बंडांनंतर भाजपनं शिंदेंना मुख्यमंत्री केलं आणि फडणवीसांना उपमुख्यमंत्रिपदाचा आदेश दिला. हायकमांडचा आदेश मानत फडणवीस उपमुख्यमंत्री झाले. आता परिस्थिती पूर्ण भाजपच्या बाजूनं आहे. 132 आमदार भाजपचे आहेत. त्यामुळं फडणवीसच पुन्हा येणार हे, जवळपास निश्चित आहे.